Schatje, tempelaap, delicatesse, sauna-aap, terrorist: als je op je Aziëreis maar één aap tegenkomt, dan is dat vrijwel zeker een makaak. Op straat in drukke steden, rennend over daken, bij tempels en in natuurreservaten: overal zie je ze, vaak in grote familiegroepen. Makaken zijn de meest succesvolle apensoort: geen andere soort is meer over de wereld verspreid (op de mens na, dan). Van noord Afrika en Gibraltar tot aan Japan, en ook hoog in de Himalaya, kan je één van de eenentwintig verschillende makaaksoorten tegenkomen. We slingeren langs bekende en minder bekende plekken waar je de ultieme “Azië-aap” kan vinden en geven je wat tips over hoe je het beste met ze kan omgaan.
Sauna en onopvallend
Officieel heten ze Japanse makaken of Sneeuwapen, en ze zijn waarschijnlijk de meest beroemde makaken: de “sauna-apen” van Japan. Het zijn fascinerende plaatjes: een groep apen, badend in stomende warmwaterpoeltjes bij thermische bronnen. Ze hangen ontspannen op rotsblokken, met alleen hun kop boven water, tegen een achtergrond van besneeuwde bergen. Superherkenbaar, want wie wil er nou niet in een fraai koud winterlandschap lekker relaxed, badderend opwarmen met z’n vrienden?
In de schitterende natuurreservaten van India is de makaak zo veelvoorkomend, dat je vrijwel geen aandacht meer aan ze besteedt of ze fotografeert. Moederapen die liefdevol de vacht van hun kleintjes verzorgen, jonge mannetjes die speels over elkaar heen rollen en families die boomblaadjes eten langs de jeeppaden: ze zijn haast onopvallend geworden door hun aantallen.
Tempelaap en terrorist
In India worden makaken in het Hindoeïsme ook uitgebreid vereerd, in de vorm van de belangrijke apengod Hanuman. Maar daar zie je de makaken ook in hun minder mooie verschijning: grote groepen wachten bij tempels en bedevaartplekken hun kans af om iets eetbaars te grijpen. Bloemenslingers en eten dat net geofferd is aan de goden is niet veilig of heilig voor de apen. En de brutale apen pikken als ze de kans krijgen ook tassen, ook als daar geen eten in zit, maar wel portemonnees, telefoons en camera’s...
In de Thaise stad Lopburi leven zo’n tweeduizend krabetende makaken, vooral rond de mooie oude Khmerruïnes. Elk jaar in november organiseert de stad een speciaal Monkey Festival, waarbij de dieren enorme fruitbuffetten krijgen. Apen voeren brengt geluk, is de Thaise overtuiging. Maar de laatste jaren loopt de apenoverlast voor bewoners en bezoekers uit de hand: de dieren zijn een plaag geworden.
Agressieve apen slopen tuinen en vuilniszakken, overvallen terrassen, trekken bovengrondse elektriciteitsdraden kapot, en mensen aan hun rokken, broeken en jurken in hun zoektocht naar voedsel. Lopburi heeft nu zelfs een speciale politie-eenheid, gewapend met een katapult, om de dieren de stad uit te jagen.
Delicatesse en schattig
De reden dat de Kuifmakaken op het Indonesische eiland Sulawesi met uitsterven bedreigd worden is ook de jacht op eten, maar dan door de mens. Vooral in het noorden van dat schitterende eiland, geldt het vlees van die aap namelijk van oudsher als een delicatesse.
Tegenwoordig worden de dieren beschermd, en kan je ze in het prachtige Tangkoko National Park van dichtbij zien. In dat oude bosgebied, grenzend aan een mooi strand, rusten, spelen en eten de zwarte apen met hun opvallen lange gezichten met daarboven opvallende kuiven. Dat ze zich niets van de menselijke bezoekers aantrekken, betekent dat ze niet meer bang zijn voor mensen en dat de campagne om geen aap te eten hier in ieder geval heeft gewerkt.
Op schitterend Bali zijn makaken juist weer erg populair omdat ze zo aandoenlijk zijn. In het bekende Monkey Forest, waar de Padangtegal-gemeenschap ze Balinese langstaart-makaken noemt, komen bezoekers om de apen te voeren en te bekijken. Voor de dorpelingen is het bos ook een belangrijke spirituele plek, en het contact tussen mensen en dieren bevordert volgens hen de harmonie met de natuur. Schattige kleine aapjes klimmen op bezoekers die dat toelaten, gaan rustig op schouders zitten, en frummelen nieuwsgierig aan knopen. Een groot sterk mannetje kijkt dwingend naar net gekochte bananen. Lachend en wat voorzichtig verdelen de toeristen ze over tientallen makaken.
Makaak en jij
Een paar tips voor je ontmoetingen met makaken zijn wel handig, weten we uit eigen ervaring.
- Vergeet niet dat apen wilde dieren zijn die op instinct handelen. Een Chinese man bij de Batu-grotten in Maleisië dacht (blijkbaar) dat een vriendelijk ogende makaak tam was en wilde het dier over z’n kop aaien. Een gebeten bloedende mensenduim was het resultaat.
- Hou tassen bij je, bij voorkeur op je lichaam, en hou ze dicht. Achter een brutale aap aan moeten rennen om je bezit terug te krijgen is alleen leuk voor andermans foto’s...
- Is een makaak agressief in z’n zoektocht naar eten, zwaai dan dreigend met bijvoorbeeld een stok of tas, klap hard in je handen, of schreeuw naar het dier. In het Monkey Forest op Bali doen de opzichters dat ook, als nodig, en meestal werkt dat.
- Voer de apen liever niet, want als je er eentje voert, komen er al snel twee, drie, veertien, twintig vriendjes bij, en dat kan best overweldigend zijn.
- Als je ze wel eten geeft - wat ook gewoon heel leuk is - gooi het voer dan een paar meter van je vandaan.
Met een beetje afstand en logisch nadenken, geniet je op je Aziëreis enorm van het vaak heel herkenbare en fotogenieke gedrag van de fascinerende makaken!
Ook aapjes kijken tijdens je rondreis in Japan, Thailand, Sulawesi of Bali?
Dat kan! Bekijk alle voorbeeldreizen voor Japan, Thailand, Sulawesi of Bali op onze website en vraag je local Hero om een reisplan.
Mark, een Dutch local in Thailand
Over de schrijver:
Mark woont in Thailand, al heel wat jaren. Nu op het prachtige eiland Koh Samui, nadat hij eerst in Khon Kaen, een grote stad in het landbouwgebied van de Noordoostelijke regio Isaan, en ook in het altijd fascinerende Bangkok gewoond heeft.
