Betoverend Angkor Wat bezoeken is voor veel reizigers dé reden om naar Cambodja te gaan.
Maar Siem Reap, de stad van Angkor, heeft naast de fantastische tempels nog meer interessante bezienswaardigheden, die een mooie afwisseling zijn van je tempelbezoeken.
Drijvend dorp
Na een haf uurtje autorijden, stappen we over in een smalle houten boot. Die brengt ons naar het grootste zoetwatermeer van Zuidoost-Azië, het Tonle Sap-meer.
We varen door een kanaal langs vissers die hun netten werpen, de aandoenlijke koppen van waterbuffels, hun donkergrijze lijven helemaal ondergedompeld in het koffie-met-melkkleurige water, een vergaan roeibootje, omgekeerd op de oever, en mannen die schelpdieren uit het zand graven. Dan opent het enorme meer zich en gaan we over vrijwel vlak water richting één van de ongeveer tweehonderd drijvende dorpen van Tonle Sap.
We zien een stuk of zestig eenvoudige woonboten en huizen op drijvers, de muren van blauwgeverfd hout en grijze golfplaten, de daken van roestbruin metaal. Was hangt te drogen, katoenen doeken brengen wat schaduw en koelte voor mannen die in hangmatten liggen, of op overdekte balkonnetjes met een paar planten in potten hun netten repareren. De meeste gezinnen leven van de visvangst op het meer. Daarom ligt bij elk huis ook een onmisbaar en in vrolijke kleuren geverfd bootje met buitenboordmotor.
Grotere boten brengen voorraden zoals zakken rijst, vijfliterflessen water en olie om mee te koken. Het is interessant om het waterleven te zien, van de drijvende minituintjes en in de schaduw op dunne matrasjes slapende kindjes tot de opvallend goed onderhouden christelijke kerk. En de restaurants voor bezoekers, waar naast kokosnoten, bier en frisdrank, ook krokodillen gehouden worden, gevangen in het meer. Als attractie, maar vooral als extra bijverdienste: het vlees, de eieren en de huid om te eten; de huid, olie, tanden, schedels, botten en ingewanden als souvenirs en voor lokale traditionele medicijnen.
In de ossenkar
Terug op het land, gaan we naar het platteland, want Siem Reap ligt in landbouwgebied. In het noorden van Cambodja gebruiken de boeren een traditionele houten ossenkar om hooi, rijst en andere producten te vervoeren. En af en toe een paar toeristen.
Leunend tegen driehoekige kussentjes zitten we in de kar tussen hoge houten spaakwielen, achter de oude boer die zijn waterbuffels aanspoort. Ze trekken ons langzaam voort door sporen op oneven weggetjes van verharde grond. Roodbruine aarde, rijstplantjes, kleine boerderijen met schuurtjes en dierenstalletjes van hout, aangesmeerde modder, steen, golfplaat, en bamboe, met palmbomen voor schaduw op het erf, vrolijke schoolkinderen op de fiets, boos blaffende en vriendelijk kwispelende zwarte honden, kleine akkertjes met rijtjes bananen- en andere fruitbomen, een paar grazende magere bruine koeien, en boeren die met schoffel en schep op het land werken: een compleet andere omgeving dan de tempels in het bos en de drijvende dorpen!
We stoppen bij een open erf waar een vrouw panelen van palmbladeren aan elkaar vlecht. De sterke gedroogde bladeren van de palmbomen worden op gelijke lengte gesneden, naast elkaar over een lange stevige tak gevouwen en met een dunne groene twijg vast geregen, tot ze een gesloten vlak vormen. De vrouw wijst naar het huis van haar buren. Gezet in houten frames, vormen stokken vol palmbladstro in tientallen rechthoekjes de volledige buitenmuren. Een bijzonder en natuurlijk gezicht. “Vroeger werden alle huizen zo gemaakt. De palmbladmuren blijven vijf jaar goed. Omdat de wind er doorheen kan blazen, is het niet warm binnen.”, zegt ze.
Anti-UXO-man en rat
In een klein paviljoen liggen honderden verschillende landmijnen twee meter hoog opgestapeld. Aki Ra, de oprichter van het Cambodia Landmine Museum, heeft jarenlang mijnen en andere UXO, Unexploded Ordnance (onontplofte explosieven), verwijderd in zijn land, volgens zijn eigen schatting wel 50.000 stuks.
Tijdens het regime van de Rode Khmer in de jaren zeventig (waar Ra ooit gedwongen kindsoldaat voor was, totdat hij deserteerde) en de oorlog met Vietnam (waar hij daarna voor vocht om de Rode Khmer uit Cambodja te verdrijven), zijn miljoenen mijnen geplaatst. Onontplofte mijnen, bommen, granaten, en munitie maken nu nog steeds slachtoffers, vooral boeren die ploegend een mijn raken, en kinderen die spelend een metalen balletje vinden, dat ineens ontploft.
Daarom gaat het ontmijnen van Cambodja nog steeds door. En niet alleen door mensen, ook door….Afrikaanse buidelratten! De Herorats van Apopo, de Belgische organisatie die de grote ratten opleidt en ze begeleidt op mijnenjacht, zijn getraind om de geur van TNT te herkennen, het explosief dat in veel mijnen en munitie zit.
Gepensioneerde heldenrat Sharon geeft ons een demonstratie bij Apopo’s kantoor. Aangelijnd gaat ze druk snuffelend een stuk zand op. Waar (ongevaarlijk) TNT begraven ligt, maakt ze graafbewegingen: gevonden! In onze trainingsetting krijgt Sharon een hapje eten als beloning; in de harde werkelijkheid gaan na een dierlijke lokalisering menselijke mijnverwijderaars aan het werk.
De dieren doen fantastisch werk: herorat Magawa kreeg in 2020 een gouden medaille voor dierlijke heldenmoed van de Britse goede doelen-organisatie van dierenartsen, PDSA. Hij heeft ruim honderd ingegraven explosieven in Cambodja opgespoord en een oppervlakte van zo’n tweeënveertig voetbalvelden mijnenvrij helpen maken. Natuurlijk gaan we niet weg zonder een donatie te doen, zodat de heldenratten Cambodja, inclusief Siem Reap, veiliger kunnen blijven snuffelen.
Dit is het tweede deel van onze blogs over Siem Reap in Cambodja. Het eerste, over de magnifieke tempels van Angkor Wat, lees je hier Siem Reap: magnefiek Angkor Wat.
